کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 238

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی
پاشنه بخواب-کفش راحتی

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

 
انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

چتوَل-یک چهارم

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
چای نیک-قوری و کتری چای

استخوان جلوی سگ انداختن-با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

خفه خون-خفقان

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن
خوشگلک-با خوشگلی اندک

 
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

 

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

جا در جا-فورن-جا به جا

بالا آوردن-استفراغ کردن
زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

آتش بی‌باد-ظلم-می

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

خرده قرض-بدهی اندک

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

جاشو-باربر

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 
آش دهن سوزی نبودن-زیاد جالب نبودن-اهمیت زیادی نداشتن

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن
پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن
خیط کشیدن-خط کشیدن

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

پیسی-بد رفتاری-آزار

چای کاری-کشت و زرع چای

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

بر ملا شدن-آشکار گشتن

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

 

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

 

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

خیس آب شدن-سر تا پا تر شدن

آب شیراز-شراب

 

 

جاری-زن برادر شوهر

بامبه-توسری

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

از سر نو(دوباره)

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

دولت منزل-دولت سرا

رجاله-اراذل و اوباش

جزوه-کتابچه-دفترچه

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

به پول رساندن-فروختن

 

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

 
بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

حق نشناس-نا سپاس

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن
چل زن-زن کوتاه قد

حق شناس-سپاس گزار

حلال-زن یا شوهر

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

زبان پس قفا-نوعی گل است

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

 
 

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

اُس و فُس(اصل، مایه، چهارستون بدن)
حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

 
دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار
خام عقلی-حماقت-دیوانگی

 

 
 

 

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

 

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی
دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده
از مخ معاف بودن(دیوانه بودن)

بوق سگ-بسیار دیر وقت

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان
دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

پیمانی-استخدام غیر رسمی

دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن
دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن
دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

ترک بیلمز-آدم نادان

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

حاجیت-بنده

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

چیز-آلت تناسلی

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

خشکه پلو-کته

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

 

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

بد شیر-متقلب-بد جنس

پر روده-پرچانه-روده دراز

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

چله نشینی-خانه نشینی

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

پول مول-پول

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

تت و پت-لکنت زبان

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

چلک بازی-بازی الک دولک

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود
آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

افتاده(فروتن، متواضع)

زیر گرفتن-زیر کردن

تنبل خان-تن پرور

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

دمدمی مزاج-دمدمی

پشم و پیله-ریش

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن
باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن
زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن
در ثانی-ثانیا-دوم

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن
 

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

 
جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

 
 

 

دو رگه-از دو نژاد محتلف

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

چَرس-حشیش-گرد-بنگ

 

دو قلو-دو بچه ی همزاد

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

زنده باد مرده باد-جار و جنجال سیاسی-تظاهرات سیاسی-شعارهای موافق و مخالف دادن

پول چای دادن-انعام دادن

 

زمخت-درشت-ناهنجار

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

آدم بی‌خود-بی‌شخصیت و بی‌معنی

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

 

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود
از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

 

بز دل-ترسو

زار-کوتاه شده ی زایر

جاری-زن برادر شوهر

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

تک پران-زن نانجیب

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

 
چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

آن سفر-آن بار-آن دفعه

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی
آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

تته پته-لکنت زبان

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

بدک-نه چندان بد

آفتاب به آفتاب(هر روز)

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

 

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است
پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف
اجاق-دودمان
از سر نو(دوباره)

 
تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود
آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

 
چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند
اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

 

 
حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن