مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 26

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

 

داو-نوبت بازی

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

آتش از چشم کسی گرفتن-ترسانیدن
برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی
دله بازی-رفتار آدم دله

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

ار زبان کسی(از قول کسی)

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن
الفرار-گریز-بگریز !

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

تحصیل کرده-درس خوانده

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

 

دهن-واحد آواز خواندن

جُربزه-قدرت-توانایی

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی
درب و داغان شدن
از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

دال به دال-پشت سر هم

خدا نگهدار-خدا حافظ
تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن

احوال گرفتن-جویای حال شدن
رم کردن-رمیدن-گریختن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

 

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

 

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

دانه دانه-یک یک

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا
ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

آتشِ بسته-طلا

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

حضرت عباسی-راست و درست

دو قلو-دو بچه ی همزاد

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

چراغ پا ایستادن-به انتظار ایستادن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

آب نخوردن(درنگ نکردن)
دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

 

 

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن
تخم نابسمل لا-حرام زاده
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد
ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

حسرت به دلی-آرزومندی شدید

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

عینک ذره بینی بسیار قوی

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

 

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

 

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

دست کم-حداقل

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

 
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

 

 

خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی
رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

 

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

خوابگوشی-سیلی-کشیده

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

پشت-نسل-فرزندان

 

 

خِل-خلط بینی

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

 

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

تا-توانایی
دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

خارج از حد-بیش از اندازه

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)

 
دامنگیر کسی بودن-کسی را گرفتار کردن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

زمین گذاشتن سر-مردن

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

 
خاکی-فروتن و متواضع

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

دهن-واحد آواز خواندن

آب چشم گرفتن-ترسانیدن-به گریه انداختن

خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

 

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه
آتشی(تندخو، زودخشم)

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ
پیه آوردن-چاق شدن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

 

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

اسب چوبین-تابوت

دم-هنگام

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

 
بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

 

دک و دهن-دک و پوز

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

چرخ پایی-چرخ خیاطی که با پا به حرکت می افتد

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

 
چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

 

چشم و همچشمی-رقابت

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن

 

جگرکی-جگر فروش

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

از جنس چیزی بودن

آکَل-آقای کربلایی

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

اوضاع احوال-وضع و حال

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

 

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

رسانه-وسیله ی ارتباطی

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان
پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
آب سیر-جانور خوش‌رفتار

تخم جن-حرام زاده

بچه افتادن-سقط شدن جنین

 

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان
زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه
آبِ خشک(آب بسته)

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

دل و دماغ-دل و حوصله

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
خدا برکت-خدا بیش ترش کند

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

چینی بند-چینی بند زن

 

دله دزدی-عمل دله دزد

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)
خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

خودمانی-صمیمی-یکدل

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

بازرس-مامور بررسی و کنترل

بوگندو-آدم کثیف و بد بو

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

 

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

چای کار-کشت کننده ی چای

از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

 

بردن از رو- از رو بردن

دوسیه-پرونده

 

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن
از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

برچسب زدن-تهمت زدن

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

 

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

 

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

 
حمله گرفتن-غش کردن
حُقه-زرنگ و ناقلا

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت
جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند
حاملگی-آبستنی

 
خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن
زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

 
پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

خوش نقش و نگار-نگا. خوش نقش

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن
ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن
آتشی شدن(از کوره در رفتن)
اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

چاشته بندی-ته بندی

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

 

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن
خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

زار زدن-سخت گریه کردن

رج کردن-رج بستن
زبان تر کردن-سخن گفتن

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

باد گرفتن-مغرور شدن

راه اندازی-راه انداختن

دَنگ-صدای به هم خوردن دو چیز
در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه
آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

 

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

دود گرفتن-پُک زدن

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

حِکِه ای-مردم آزار-کرمکی-ناراحت
با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن
اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)

 

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق
 

 
داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

زنیکه-زنکه

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

زیر دُم سُست-زن منحرف

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

خوش حساب-خوش معامله-آن که بدهی خود را به هنگام بپردازد

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

ریش توپی-ریش تپه

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها
باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن
پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا
اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن
حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

 
افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

بازداشتگاه-زندان موقت

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

خرج تراشی-هزینه درست کردن

دستِ راست-سمت راست

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

چشم کار کردن-دیدن

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

 
به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن