کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 51

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

 
خدا داده-دیم کاری

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

دیر کرد-تاخیر-تعویق
اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

 

 

پابوسی-زیارت
آشنا روشنا(دوست آشنا)

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

زدن نفوس بد-گفته ی کسی را به فال بد گرفتن-فال زدن
ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

دایی اوغلی-پسر دایی

ازدست‌رفته-عاشق

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

 

خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

 

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

جور-هم طراز-اخت-هم زبان

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

حال کردن-لذت بردن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

از دست دادن-گم کردن
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد
پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

خدا به رد-در پناه خدا

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک

پشت بام-سقف بیرونی بام
زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن
خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم
اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو
زهره کردن-بسیار ترساندن

 

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن
در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

بدلی-تقلبی-جنس بد

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

این به آن در(چیزی که عوض دارد گله ندارد، در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند)

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

تمام و کمال-کامل-به تمامی

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن
در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

 

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

 

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز
چماق-چوبدست-گرز

تُف کار-بچه باز

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

 

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

 
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

خبرکش-سخن چین
پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده
خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی
آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

حق دادن-تایید کردن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

برچسب زدن-تهمت زدن

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

آغا‌پنبه(زن بسیار سفیدرو، عروسک پنبه‌ای)

چاشت-صبحانه-ناشتایی

با اشتها-متمایل به غذا
 

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

ذوق زده-بسیار خوش حال

چشم واسوخته-چشم برتافته

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

بابا بزرگ-پدر بزرگ

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

دست به دست مالیدن-تردید نشان دادن-هیچ کاری نکردن

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

 

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا
از ته دل-از سر صدق و صفا

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه
باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن
چین چین-پر از چین
ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

خریت-نادانی-حماقت

راست روده شدن-اسهال گرفتن

بد زبان- بد دهن

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

رژیم غذایی-دستور خوراک بیمار
دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن
تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

خیار چنبر-نوعی خیار

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

 

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

به درک- به جهنم

ذلیل مرده-ذلیل شده

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن
پُکیدن-ترکیدن
خوردنی-غذا-قابل خوردن
جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

 

انگشت روی چیزی گذاشتن(موضوعی را مورد توجه قرار دادن)

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

 

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

 

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

 

دور و دراز-فراخ و وسیع
چل ستون-شبستان مسجد

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده
در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن
باریک-دقیق-حساس

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

چوغ-چوب

اُرد(درخواست، سفارش، دستور)

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

خرجی-پول لازم برای گذران روز

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور
اجابت کردن معده(قضای حاجت)

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت
به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

انسان بودن(شریف و درست بودن)

جِر خوردن-پاره شدن

 

خبر داغ-خبر بسیار مهم

حاضر و آماده-آماده

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

خال مَخال-خال خال
ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)
به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

 

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن
پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام
احدالناس(کسی، فردی)

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن
اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

 

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

حق دادن-تایید کردن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

پشت رو-وارونه

خاله بی بی-نوعی آش
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد
جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است
دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر
دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

 

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

پنج تن آل عبا- پنج تن

از جنس چیزی بودن

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

خاله شلخته-زن شلخته و بی احتیاط

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

تلو تلو-حرکت به چپ و راست در حین راه رفتن بر اثر سستی

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

 

زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)
زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده

حضرت عباسی-راست و درست

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی
چادر سر کردن-چادر پوشیدن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

الفرار(گریز، بگریز !)

ز ِله-ستوه-عجز

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

رُک زده-زل زده-خیره شده

حمله ور شدن-یورش بردن

آمده-شوخی و لطیفه

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

پر و بال-امکان-فرصت
چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

 

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

 

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

دل گُنده-سهل انگار

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن
بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار