کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 88

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

چرکو-آدم کثیف

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

 

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

حلق آویز-به دار کشیده

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

 

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

اجابت کردن معده-قضای حاجت
رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

 

 

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

پا خوردن-فریب خوردن

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

 

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

 

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته
زیر چاقی-مهارت

روان کردن-از بر کردن

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

تریاکی-معتاد به تریاک

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات
داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

 

 

تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

 

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

باردار-آبستن-حامله

بغداد خراب-شکم گرسنه

 

دو پا-انسان

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن
دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن
ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

رمبیده-خراب شده-فرو ریخته

آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

 

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن
چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد
 

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

دست اول-نو و تازه
خالی بند-چاخان-دروغ گو

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب
 

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

خالی خالی-بدون چیز دیگری

خوش رو-زیبا-خندان

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

 

آجرپاره-جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره
جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

خر گردن-گردن کلفت-بی عار

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی
از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

رخصت خواستن-اجازه خواستن

 

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

پیر شَوی-عمرت دراز باد

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

 

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

رده-حرف زشت یا نامربوط

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

 

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

چَکه-شوخ و بذله گو

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

خال-نقطه ی سیاه-لکه
بیا بیا- برو برو
رد پای کسی را گرفتن-رد کسی را برداشتن

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن
اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)
رفتن از کیسه-ضرر کردن-از سرمایه خرج کردن

چنگول زدن-پنجه زدن

حاجیت-بنده

 
جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

آواز دادن(خواستن)
دوام کردن-دوام آوردن
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن
خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

 

چِککی-فوری-به سرعت

 

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

جُربزه-قدرت-توانایی
باجی-خواهر-زن ناشناس
حاشیه دار-کناره دار
به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

دام پزشک-پزشک حیوانات

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

 

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال
دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

 
خواب و خوراک-خورد و خواب

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن
آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)
پر بودن خیک کسی-سیر بودن

چِککی-فوری-به سرعت

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن

خدا به رد-در پناه خدا

چانه لغی-راز داری نکردن

دیم کاری-کشاورزی دیم

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

 

 

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح
خاک برگ-برگ خشک خرد شده

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

خسارت دیدن-زیان دیدن

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

تعطیل بردار-تعطیل شدنی

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز
تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه
دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه
رده-حرف زشت یا نامربوط
به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن
رکاب کش-به تاخت-با سرعت

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا
 

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

 

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن
پیش پیشکی-از پیش
پا سوخت-پا بد-بد شانس

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

 

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن
آفتابی کردن(پدیدار کردن)

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

پَک و پوزه-ریخت و قیافه-شکل ظاهر

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

دو پا-انسان

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل
از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

حیص و بیص-گیر و دار-مخمصه

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

آب نخوردن(درنگ نکردن)
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

توی هم رفتن سگرمه-گره بر ابرو زدن بر اثر خشم
 

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری
جن بو داده-نوعی دشنام است

خواب و خوراک-خورد و خواب

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

دان-دانه-چینه

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

روده گشاد کردن-سکسکه کردن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

خُردینه-بچه ی خردسال
اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)
چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند
دست بده داشتن-بخشنده بودن

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

جای پا-اثر-نشانه-رد
آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)
تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن
دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

پینه-وصله-پوست سخت شده

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

آب آتش مزاج(می سرخ)

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

چَخ چَخ-عیش و عشرت

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن
از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن
آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

 

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

حَب-قرص

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

رخصت خواستن-اجازه خواستن