مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 206

انگشت‌شمار(کم، معدود)

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

 

دو لَتی-در دو لنگه ای

 

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
دو لبه-دارای لب کلفت
انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

خالی خالی-بدون چیز دیگری

داریه زدن-نواختن داریه-دایره زدن

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

چار چشم-کسی مه عینک می زند
خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

پُر توپ-خشمگین

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

اسباب‌کشی-نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر

چای صافی-نگا. چای صاف کن
بَزک-آرایش-چسان فسان
رکاب کش-به تاخت-با سرعت

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

خواهر خوانده-دوست صمیمی

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

 

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

احدالناس-کسی-فردی

پیشت-آوازی برای راندن گربه

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

دوری-ظرف غذاخوری پهن

خوب-کافی-بسیار

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

دوبلور-دوبله کننده
پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

چاره-درمان

چاق کردن دنده-به دنده گذاشتن اتوموبیل

 

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)
 

 

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

 

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

 

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

چته ؟-تو را چه می شود ؟

 
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

 

ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

باب-مرسوم-معمول

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

چغندر پخته-لبو

خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار
دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون
خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن
اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

 
خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

 

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

 

 

چنگ انداختن-چنگ زدن

دَم نقد-آماده-حاضر
بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

از سر نو(دوباره)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

جفتک زن-لگد زن

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

چارلا-چهار لا-چهار تو

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری
از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

تته پته-لکنت زبان

پر بدک-خیلی بد
دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی
بُل گرفتن-چیز مفت به چنگ آوردن-از فرصتی استفاده کردن-بهانه ای بدست آوردن

زبون-حقیر-توسری خور

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

 

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

زود رنج-نازک دل-حساس

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها
زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده
حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه
بخار-توانایی-شایستگی

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

بند کردن-محکم کردن

چرسی-آدم معتاد-افیونی

پشت بام-سقف بیرونی بام

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

چای کار-کشت کننده ی چای

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

تق چیزی در آمدن-گند کاری بالا آمدن-فاش شدن امری پنهان

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

چنار امام زاده صالح-متلک بد

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

خاکی-فروتن و متواضع

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

چار میخ-اذیت و آزار سخت
دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

تره بار-میوه ها و سبزی ها

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

بنا بودن-قرار بودن

خرکچی-چارپادار

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

 

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک
زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها

پنج تن آل عبا- پنج تن

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

ادرار کوچک-شاش

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

 

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

دستک-دفتر حساب
دندان کسی را شمردن-رگ خواب کسی را به دست آوردن-کسی را تحت تاثیر و نفوذ قرار دادن

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

 

استخوان‌دار-محکم-بااراده

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

آن سفر-آن بار-آن دفعه

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن
جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

دال-خمیده-کج

خداحافظی کردن-به درود گفتن

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

دان-دانه-چینه

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت
دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

 

خاکه زغال-ریزه ی زغال

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

 

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن
چشمداشت-توقع-انتظار

پات-بی آبرو-بی تربیت

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن
درگاهی-آستانه
آب به چشم آمدن-طمع کردن

تلیت کردن-خیساندن نان در غذاهای آبکی

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

ازدست‌رفته-عاشق

بلا نسبت-دور از جانب شما

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

زیر زبانی-یواش و آهسته-سخنی که از روی بی میلی گفته می شود

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

خط کشیدن دور چیزی-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

 
پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

 

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

توجیهی-برنامه های توضیحی

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)
دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن
خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

دیر فهم-کند ذهن-کودن
از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

چار چشم-کسی مه عینک می زند

خال مَخال-خال خال

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

حق دادن-تایید کردن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

خنسی-گرفتاری-تنگدستی
با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

چِخه-نگا. چِخ

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

زیر تشکی-رشوه

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

چرند اندر چرند-پرت و پلا

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن
دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

پینکی رفتن-چرت زدن

خودسر-گستاخ-سرکش

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

ته دار-پایه دار
پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

خود را بستن-پول دار شدن

آتشی(تندخو، زودخشم)

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

دست راستی-از جناح راست-موافق حکومت

خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

خوش رو-زیبا-خندان

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

زهرمار خان-ترش رو-اخمو

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

چوب خوردن-تنبیه شدن

 

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

 
از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

 

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

چشم انداختن-نگاه کردن

خیط کاشتن-خطا کردن

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

بدک-نه چندان بد

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

چَکی-وزن نکرده-یک جا

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

تمام کردن-مردن

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

پیش کردن گربه-راندن گربه

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

آب آتش زده(اشک)

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

 
 

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری
 

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

درد گرفتن دل از اسهال

با دست و پا-آدم زرنگ

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن